เขื่อนศรีนครินทร์
เขื่อนศรีนครินทร์
เขื่อนศรีนครินทร์ เป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่เสมือนสัญลักษณ์ของจังหวัดกาญจนบุรี นักท่องเที่ยวสามารถขึ้นไปชมบนสันเขื่อนที่ใหญ่เป็นอันดับ 3 รองจากเขื่อนภูมิพล และเขื่อนเจ้าพระยา และเป็นเขื่อนชนิดหินถมแกนดินเหนียวที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย นักท่องเที่ยวสามารถแวะชมทัศนียภาพอันงดงามบนสันเขื่อนได้ตลอดทั้งปี
เขื่อนศรีนครินทร์ หรือที่ชาวบ้านเรียกกันว่า "เขื่อนเจ้าเณร" ตั้งอยู่บริเวณบ้านเจ้าเณร ตำบลท่ากระดาน อำเภอศรีสวัสดิ์ เป็นเขื่อนประเภทแกนสันเขื่อนเป็นดินเหนียว ถมทับด้านบนด้วยหินเป็นก้อนๆ เขื่อนศรีนครินทร์ถือว่าเป็นเขื่อนประเภทหินถมแกนดินเหนียวที่ใหญ่ที่สุด และ มีความจุมากที่สุดในประเทศไทย คือ 17,745 ล้านลูกบาศก์เมตร
เกิดเป็นพื้นที่ในอ่างเก็บน้ำ 419 ตารางกิโลเมตร ตัวเขื่อนมีความสูงจากฐานราก 140 เมตร สันเขื่อนยาว 610 เมตร กว้าง 15 เมตร เป็นเขื่อนประเภทอเนกประสงค์แห่งแรกของโครงการพัฒนาลุ่มน้ำแม่กลอง ช่วยลดอุทกภัยในลุ่มแม่น้ำแม่กลอง เป็นแหล่งเพาะพันธุ์ปลา ให้ประโยชน์ด้านการประมง และหลักๆ คือใช้ในการผลิตกระแสไฟฟ้า โดยมีเครื่องกำเนิดไฟฟ้า 5 เครื่อง ขนาดกำลังผลิตรวมทั้งสิ้น 720,000 กิโลวัตต์ ให้พลังงานไฟฟ้าเฉลี่ยปีละ 1,250 ล้านกิโลวัตต์ชั่วโมง การก่อสร้างเขื่อนได้เริ่มเมื่อปี พ.ศ. 2516 สร้างเสร็จในปี พ.ศ. 2523 เดิมเรียกชื่อตามสถานที่สร้างเขื่อนคือบริเวณบ้านเจ้าเณร หลังสร้างเสร็จ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารี ทรงเสด็จพระราชดำเนินประกอบพิธีเปิด เมื่อวันที่ 15 มิถุนายน พ.ศ.2524 และทรงพระราชทานให้เชิญพระนามาภิไธยสมเด็จพระศรีนครินทร์ มาเป็นชื่อเขื่อน
บริเวณโดยรอบเขื่อนมีการตกแต่ง ประดับประดาไว้สวยงาม มีหลายส่วน มีสวนดนตรีเขื่อนศรีนครินทร์ เป็นกังหันน้ำเป็นตัวคอยหมุนให้แกนดีดตัวโน้ตแบบเดียวกับในกล่องดนตรี มีวงเวียนที่เป็นสวนเวลารำลึก และปลูกไม้ดอกไม้ประดับโดยรอบไว้อย่างสวยงาม สามารถขับรถขึ้นไปบนสันเขื่อนเพื่อชมวิวอ่างเก็บน้ำขนาดใหญ่ ที่รายล้อมด้วยภูเขา ถือเป็นจุดชมวิวที่มีความเป็นธรรมชาติสวยงาม
เขื่อนศรีนครินทร์เป็นโครงการอเนกประสงค์ ซึ่งอำนวยประโยชน์ในด้านต่างๆ ดังนี้
- ชลประทาน
ช่วยส่งเสริมระบบชลประทาน โครงการแม่กลองใหญ่ให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น โดยมีเขื่อนแม่กลองของกรมชลประทานเป็นหัวงานทดน้ำเข้าสู่พื้นที่เกษตรได้ตลอดปีเป็นเนื้อที่ถึง 4,118 ล้านไร่
- ผลิตไฟฟ้า
สามารถผลิตพลังงานไฟฟ้าได้เฉลี่ยปีละประมาณ 1,250 ล้านกิโลวัตต์ชั่วโมง
- บรรเทาอุทกภัย
สามารถกักเก็บน้ำที่หลากมาในช่วงฤดูฝนไว้ในอ่างเก็บน้ำ ได้เป็นจำนวนมาก ช่วยบรรเทาอุทกภัยในเขตลุ่มน้ำแม่กลองให้ลดน้อยลง
- คมนาคมทางน้ำ
สามารถใช้เป็นเส้นทางเดินเรือขึ้นไปยังบริเวณอำเภอทองผาภูมิจังหวัดกาญจนบุรี และอำเภอบ้านไร่ จังหวัดอุทัยธานี ได้อย่างสะดวกและรวดเร็วขึ้น
- ผลักดันน้ำเค็ม
สามารถปล่อยน้ำลงผลักดันน้ำเค็มมิให้หนุนล้ำเข้ามาทำความเสียหายแก่พื้นที่บริเวณ ปากน้ำแม่กลองในช่วงฤดูแล้ง
- ประมง
เป็นแหล่งเพาะพันธุ์ปลาน้ำจืดที่อุดมสมบูรณ์ ช่วยเพิ่มรายได้ให้กับราษฎรอีกทางหนึ่งด้วย
การดูแลรับผิดชอบต่อสังคมและสิ่งแวดล้อม
ด้านเศรษฐกิจ
เขื่อนศรีนครินทร์ สนองพระราชดำริในโครงการชีววิถีเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน ซึ่ง กฟผ. ได้ดำเนิน การ โครงการดังกล่าว โดยน้อมนำแนวพระราชดำริปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงของพระบาทสมเด็จพระปรมินทร มหาภูมิพลอดุลยเดชมาปฏิบัติให้เกิดเป็นรูปธรรมมาอย่างยาวนาน และอย่างต่อเนื่อง ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2542 เพื่อเสริมสร้างความรู้ความเข้าใจในการเกื้อกูลซึ่งกันและกันระหว่าง ธรรมชาติและการดำรงชีวิตของมนุษย์ โดยมุ่งเน้นการนำจุลินทรีย์ที่มีประสิทธิภาพมาใช้แทนสารเคมี ในการดำเนินงาน 4 กิจกรรม ได้แก่ การเกษตร การประมง การปศุสัตว์ และการจัดการสิ่งแวดล้อม โดยการถ่ายทอดความรู้ให้แก่ราษฎร รอบๆโรงไฟฟ้าเพื่อให้เกิดการพึ่งพาตนเอง และลดค่าใช้จ่ายส่งผลให้เป็นชุมชนที่เข้มแข็ง นอกจากนี้ ยังมีการคัดเลือกบุคคลและกลุ่มเกษตรกรต้นแบบ คือ นายพัฒน์พงษ์ มงคลกาญจนคุณ เกษตรกรดีเด่นแห่งชาติ ในการจัดสร้างศูนย์เรียนรู้ตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง เพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน เพื่อเป็นศูนย์กลางแหล่งเรียนรู้ ถ่ายทอดองค์ความรู้ สามารถเป็นตลาดกลางรับสินค้าผลิตผล-ผลิตภัณฑ์การเกษตรให้กับชุมชนในพื้นที่ เป็นแหล่งศึกษาดูงาน ของประชาชนทั้งภายในประเทศและต่างประเทศ ณ หมู่ที่ 4 บ้านทุ่งนา ต.หนองเป็ด อ.ศรีสวัสดิ์ จ.กาญจนบุรี ตามแนวทางโครงการชีววิถีฯ เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตของชุมชนในพื้นที่รอบโรงไฟฟ้า
ด้านสังคม
วันที่ 15 มิถุนายน ของทุกปีเป็นวันครบรอบรัฐพิธีเปิดเขื่อนศรีนครินทร์ มีการสนับสนุนทุนการศึกษาสำหรับนักเรียนโรงเรียนศรีสวัสดิ์พิทยาคม ระดับอุดมศึกษาที่มีภูมิลำเนาในพื้นที่ เพื่อเพิ่มโอกาสทางการศึกษา
ส่งเสริมสนับสนุน กีฬาหมากรุกไทยร่วมกับสมาคมหมากรุกสากลแห่งประเทศไทย และชมรมหมากรุกไทยตักกะศิลาดินแดง ให้กับโรงเรียนรอบโรงไฟฟ้า
ด้านสิ่งแวดล้อม
การดำเนินงานการมีส่วนร่วม ร่วมกับเครือข่ายในการจัดทำโครงการฟื้นฟูอนุรักษ์ป่าต้นน้ำลำธาร และป่าชุมชน กิจกรรมปลุกจิตสำนึกให้ความรู้ สร้างความเข้าใจตามศาสตร์พระราชา ว่าด้วยการสร้างฝาย ปลูกป่า ในพื้นที่รอบโรงไฟฟ้า
ของดีรอบเขื่อน
|
ปลาวุ้น |
พื้นที่หมู่ 5 บ้านเจาะเหลาะ ตำบลนาสวน อำเภอศรีสวัสดิ์ จังหวัดกาญจนบุรี |
|
ขมิ้นขาวดอง |
พื้นที่หมู่ 1 บ้านตีนตก (บ้านบึงชะโค) เทศบาลตำบลเขาโจด อำเภอศรีสวัสดิ์ จังหวัดกาญจนบุรี |
|
หน่อไม้สแน็ค |
พื้นที่หมู่ 5 บ้านโป่งหวาย ตำบลด่านแม่แฉลบ อำเภอศรีสวัสดิ์ จังหวัดกาญจนบุรี |
|
กล้วยตาก |
พื้นที่หมู่ 4 บ้านทุ่งนา ตำบลหนองเป็ด อำเภอศรีสวัสดิ์ จังหวัดกาญจนบุรี |
|
ไอศครีม |
ร้านอาหารเรือนธารา เขื่อนศรีนครินทร์ |
แหล่งท่องเที่ยวรอบเขื่อน
เขื่อนศรีนครินทร์นับเป็นแหล่งท่องเที่ยวพักผ่อนหย่อนใจที่สวยงามอีกแห่งหนึ่งในจังหวัดกาญจนบุรี ให้ทั้งความรู้และความเพลิดเพลินแก่ผู้มาเที่ยวชมปีละเป็นจำนวนกว่าแสนคน และก่อให้เกิดการขยายตัวทางการท่องเที่ยว อย่างกว้างขวาง เช่น แพท่องเที่ยวในอ่างเก็บน้ำ เป็นต้น
- สวนเวลารำลึก
สร้างขึ้นในศุภมงคลสมัยที่สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนีทรงเจริญพระชนมายุ 90 พรรษา บนเนื้อที่ 30 ไร่ บริเวณเชิงเขาริมอ่างเก็บน้ำ ใกล้ท่าเรือเขื่อนศรีนครินทร์ เริ่มก่อสร้างตั้งแต่เดือนเมษายน 2533 แล้วเสร็จ เดือนมีนาคม 2534ด้วยรำลึกในพระมหากรุณาธิคุณ และตระหนักในพระราชจริยาวัตรของสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนีที่ทรงยึดถือปฏิบัติ อีกทั้งแสดงออกให้ประจักษ์โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเรื่องของเวลา ทรงเชื่อมั่นว่าเวลาเป็นของมีค่า จึงควรใช้เวลาให้เกิดประโยชน์อย่างเต็มที่ในการออกแบบสวนจึงเลือกนาฬิกาแดดเป็นสัญลักษณ์ เพื่อสื่อความสัมพันธ์เกี่ยวกับกาลเวลา นอกจากนี้ ยังได้แต่งเติมเสริมสร้างสิ่งตกแต่งต่างๆ ให้เป็นองค์ประกอบที่สมบูรณ์แบบของสวน เฉลิมพระเกียรติแห่งนี้
- นาฬิกาแดดและวิธีการอ่าน
นาฬิกาแดดเป็นประติมากรรมสร้างขึ้นด้วยคอนกรีตเสริมเหล็ก วัดตามแนวโค้งยาว 23.80 เมตร ส่วนกว้างที่สุด 9.95 เมตร ส่วนแคบที่สุด 6.25 เมตร หนา 0.80 เมตร เข็มรับแสงอาทิตย์ทำให้เกิดเงา หล่อด้วยโลหะผสมขนาดยาว 6.5 เมตร กว้าง 1 เมตร ตั้งหันหน้าลงทิศใต้ แผ่นหน้าปัดเอียง 28.6 องศาที่เส้นรุ้ง 140 24' 32" เหนือ เส้นแวง 99 7' 36" ตะวันออก บนผิวหน้าปัดปิดด้วยกระเบื้องเคลือบ สีเทาขาวประกอบด้วยสัญลักษณ์และอักษรย่อบอกเดือนต่างๆ
- เส้นสีน้ำเงินแก่บอกเดือนมกราคม - มิถุนายน
- เส้นสีน้ำเงินอ่อนบอกเดือนกรกฎาคม - ธันวาคม
- เส้นสีแดงเข้มบอกเวลาของเดือนมกราคม - มิถุนายน
- เส้นสีเหลืองบอกเวลาของเดือนกรกฎาคม - ธันวาคม
ตัวเลข 07.00 น. ถึง 18.00 น. ปลายเส้นสีแสด และสีส้ม บอกชั่วโมงเงาจากปลายเข็มจะทาบลง ที่พื้นหน้าปัดให้ดูเวลาเดือน และฤดูกาลตามเส้นทางต่างๆ
แหล่งท่องเที่ยวใกล้เคียง
กาญจนบุรีเป็นดินแดนแห่งประวัติศาสตร์และธรรมชาติอันงดงามที่ท้าทาย และดึงดูดใจให้นักท่องเที่ยวมาเยี่ยมเยือน การมาเที่ยวชมเขื่อนจึงสามารถแวะชมสถานที่ท่องเที่ยวต่างๆที่อยู่ใกล้เคียงได้มากมายดังนี้
- สะพานข้ามแม่น้ำแคว
หรือทางรถไฟสายสันติภาพ เป็นสถานที่ทางประวัติศาสตร์อันยิ่งใหญ่ที่สะท้อน ให้เห็นถึงความโหดร้ายทารุณในสมัยสงครามโลก ครั้งที่ 2 อยู่ห่างจากตัวเมืองไปทางทิศเหนือประมาณ 4 กิโลเมตร บริเวณใกล้เคียงกับสะพานนั้นมีหัวรถจักรเก่า ซึ่งเคยใช้งานในเส้นทางสายนี้เมื่อสมัยสงครามฯไว้ให้ชมอีกด้วย
- น้ำตกเอราวัณ
เป็นน้ำตกที่ใหญ่และสวยงาม มีถึง 7 ชั้น ตั้งอยู่ในอุทยานแห่งชาติเอราวัณ บนฝั่งแม่น้ำแควใหญ่ ปัจจุบันการเดินทางไปสะดวกมาก โดยผ่านทางตลาด เขื่อนศรีนครินทร์แล้วเลี้ยวซ้าย ตรงไปอีก 3 กิโลเมตร
- ถ้าพระธาตุ
ภายในถ้ำเป็นหินงอกหินย้อยลัดเหลี่ยมกันสวยงาม การเดินทางไปต้องผ่านเข้าในเขตเขื่อนศรีนครินทร์ก่อน แล้วเลี้ยวซ้ายแยกขึ้นเขาไปตามถนนลูกรังประมาณ 8 กิโลเมตร นักท่องเที่ยวควรใช้ ความระมัดระวังในการขับรถให้มาก และควรติดต่อเจ้าหน้าที่ป่าไม้ ณ ที่ทำการซึ่งตั้งอยู่เชิงเขาให้เป็นผู้นำทางเข้าชมภายในถ้ำด้วย
- น้ำตกศรีนครินทร์ (น้ำตกห้วยแม่ขมิ้น)
เป็นน้ำตกที่ไหลบ่าลงมาซอยเป็นชั้นๆผ่านหินงอกหินย้อยแลดูเป็นม่านงดงามยิ่ง ทั่วบริเวณร่มรื่นด้วยพันธุ์ไม้นานาชนิด สามารถเดินทางไปได้ทั้งทางรถยนต์และทางเรือ
เส้นทางคมนาคม
เขื่อนศรีนครินทร์ อยู่ห่างจากกรุงเทพฯ ประมาณ 200 กิโลเมตร สามารถเดินทางแบบ เช้าไปเย็นกลับ หรือแบบพักแรมตามใจชอบการเดินทางโดยรถยนต์ใช้เวลาประมาณ 2 ชั่วโมงครึ่ง ไปตามถนนสายเพชรเกษมหรือสาย พุทธมณฑล ผ่านอำเภอนครชัยศรี-จังหวัดนครปฐม อำเภอบ้านโป่ง-ท่ามะกา-ท่าเรือ เข้าสู่จังหวัด กาญจนบุรี แล้วเดินทางต่อ ไปตามทางหลวงหมายเลข 3199 ผ่านตำบลลาดหญ้า และเขื่อนท่าทุ่งนา อีกเป็นระยะทาง 64 กิโลเมตร ก็จะถึงเขื่อนศรีนครินทร์ หากเดินทางโดยรถโดยสารประจำทางกรุงเทพฯ-กาญจนบุรี หรือโดยรถไฟสายท่องเที่ยวจากสถานี รถไฟบางกอกน้อย ก็สามารถต่อรถโดยสารประจำทางที่ท่ารถในอำเภอเมือง มาลงปลายที่ตลาด เขื่อนศรีนครินทร์ แล้วจ้างเหมารถยนต์รับจ้างให้พาเที่ยวชมเขื่อนและบริเวณโดยรอบก็สะดวกเช่นกัน
สรุป
เขื่อนศรีนครินทร์ ก่อกำเนิดขึ้นเพื่ออำนวยประโยชน์ต่อชีวิต ความเป็นอยู่ของประชาชน และการพัฒนาประเทศ ปัจจุบันได้กลายเป็นแหล่งท่องเที่ยว และสถานที่พักผ่อนที่สำคัญแห่งหนึ่ง ในจังหวัดกาญจนบุรี แต่ละปีจะมีนักทัศนาจรหลั่งไหลเข้าไปเที่ยวชมอย่างมากมาย ตลอดจนเป็นสถานที่เชิดหน้าชูตาของประเทศไทยอีกแห่งหนึ่งเขื่อนแห่งนี้จึงเป็นสมบัติของประชาชนชาวไทยทั้งชาติที่จะคงอยู่เพื่ออำนวยประโยชน์ไปชั่วกาลนาน
ขอบคุณแหล่งข้อมูล: https://www.egat.co.th
https://www.ceediz.com
